Door George Gernaert

Verslag van lezing door Leo Fijen voor parochieleden en andere belangstellenden over Barmhartigheid op maandag 15 februari 2016 in de H. Catharinakerk te Hengstdijk.

Jos de Kreek opent de bijeenkomst, heet de circa honderd bezoekers welkom en introduceert de spreker van de avond. Leo Fijen is televisiejournalist en bekend van onder andere de geloofs-gesprekken voorafgaande aan de zondagse Eucharistievieringen op televisie.

De avond bestaat uit twee delen. Voor de pauze neemt Leo ons mee op de weg van barmhartigheid, die ons dichter bij onszelf, de ander en God brengt. Na de pauze wil hij de aanwezigen betrekken bij het thema door samen met hen ervaringen uit de praktijk te delen.

Aan de hand van onderdelen van een vakantiehuisje belicht Leo symbolisch elementen van barmhartigheid. Daarbij haalt hij concrete voorbeelden uit de praktijk aan.

In Volendam zijn de staties van een kruisweg uit 1916 verspreid over diverse gedenkwaardige plaatsen in het dorp. Hier hebben zich bijzondere gebeurtenissen afgespeeld, waarbij mensen door rampspoed zijn getroffen zoals bv bij de brand in café Het Hemeltje. Delen van leed in saamhorigheid is hier het herkenbare thema. Moeder Theresa leert ons tot God te bidden om barmhartigheid te mogen praktiseren door onze oren, onze ogen en onze harten te openen voor armoede en lijden.

Bij de landelijke Parochiedag in Hilversum zijn veel voorbeelden van acties door Parochies en individuele parochianen gepresenteerd. Zo zorgen de parochies in Emmen samen met de protestante kerken nu al een half jaar met vrijwilligers, die dagelijks tussen 10 uur en 01.15 uur op het station aanwezig zijn, voor begeleiding van asielzoekers naar de opvang in Ter Apel en voor benodigdheden en voedsel.

Leo wijst erop dat barmhartigheid het verschil maakt tussen “kijken”, dat passief waarnemen inhoudt en “zien”, dat bewogen worden en in beweging komen impliceert. In het evangelie staat dat Jezus “zag”” en niet dat Hij “keek”. Hij werd tot in zijn ingewanden geraakt. Barmhartigheid (Misericordia in het Latijn) verwijst naar `baarmoeder` en dus naar de schoot die geborgenheid biedt.

Een zekere mw. Ludie Nijsten die de 70 gepasseerd is, heeft de afspraak met God, dat ze eerst nood lenigt alvorens ze naar de kerk gaat. Voor haar betekent dit: “God verlaten om God te ontmoeten”. Daarnaast heeft ze in haar parochie een voedsel- en kledingbank en een fietsenproject opgezet.

Aangezien de problemen vaak groot zijn en we ons zelf maar klein voelen is het van belang in ons hart een huisje te bouwen en de ruimten daarin binnen te treden. Ons terugtrekken uit het eindige om in het oneindige binnen te treden, noemt Leo dit. Maak het dagelijks stil in jezelf. Ondanks zijn drukke en verantwoordelijke baan maakt Leo dagelijks van 6 tot 7 uur tijd vrij voor een stiltemoment.

Geduld is in onze tijd welhaast een beproeving geworden. De sociale media werken dit in de hand. Gebruikers zijn de gehele dag online. Het mobieltje maakt bevrediging van onze nieuwsgierigheid tot een verslaving. Toeval of niet; in de zaal laten nu enkele apparaatjes hun ringtone horen. Naast de neiging in de huidige maatschappij alles te willen weten, herkent Leo ook de behoefte alles te willen hebben. Thuis ziet hij met lede ogen aan, dat dagelijks pakketjes van Bol.com op zijn adres bezorgd worden. Belangrijk is daarom te leren regelmatig de ramen te sluiten voor de buitenwereld.

Barmhartigheid vraagt daarnaast ook de bereidheid te willen inschikken voor de ander. In het hier en nu tijdperk wordt dit steeds moeilijker, omdat we steeds onafhankelijker willen zijn van anderen.

Als Leo door de tuin het schuurtje van zijn vakantiehuisje binnengaat is hij door de lage deur verplicht te bukken. Dit bukken transformeert hij evenwel naar een buigen in eerbied en nederigheid.

Alle pijn van het leven zit in je hart. Je moet het aankijken en verwerken. Leo geeft voorbeelden uit zijn eigen leven zoals van zijn dochter bij wie MS is geconstateerd. In de eenzaamheid van jezelf, waarop je dan wordt teruggeworpen, vind je God Die op je wacht en Zich aan je toont in je hart.

Leo besluit zijn lezing met te constateren, dat we leven van de adem van God die we als christen met elkaar moeten delen. Zoals in het (vakantie)huisje van ons hart, waarin we binnen komen door de hal van het geduld en we rustig moeten wachten totdat we worden binnengeleid in een kamer met een ruime tafel, waaraan plaats is voor velen mits we willen inschikken en waarin we de ramen kunnen sluiten om tot rust te komen. Daar is de plaats waar we de vrede in onszelf kunnen vinden.

Pauze

Leo geeft de aanwezigen gelegenheid om hun ervaringen met Barmhartigheid te delen. Hij wijst daarbij op het onderscheid tussen de lichamelijke en de geestelijke werken van barmhartigheid. Elders heeft iemand gezegd, dat God ons de Barmhartigheid geeft, want alleen kunnen we het niet. Ook menselijkheid, aandacht geven en luisteren naar anderen wordt essentieel geacht om barmhartigheid te kunnen doen.

Leo attendeert op de aandacht die paus Franciscus geeft aan mensen gekweld door lijden, zoals zijn omhelzing van gehandicapte kinderen en de man met zweren en bulten op het St Pietersplein. Iemand meldt zich tot het Katholieke Kerk te hebben bekeerd omwille van de indrukwekkendheid van de Eucharistie. Leo spreekt van het wonder van de Liturgie. De Eucharistie is een gave van God aan ons.

Verder noemt hij gerechtigheid een deel van de barmhartigheid; de barmhartigheid overstijgt de gerechtigheid door de vergevingsgezindheid van de Heer aan degenen, die op Hem vertrouwen. Iemand noemt gebed een voorwaarde voor ware barmhartigheid, omdat vanuit de liefde van God daartoe de kracht aan mensen wordt geschonken.

Leo rond zijn inbreng af met de ervaring van een Dominicaner pater, die door het lied “Weerloos, naamloos en kwetsbaar” en een kaart van zijn confraters, zich weer gedragen weet en kracht vindt om terug te keren in zijn congregatie. Als we elkaar niet laten vallen, dan zal God dat zeker niet doen.

Jos dankt Leo van harte voor zijn presentatie. Ook Cecile van Tiggelen en de andere leden van de organisatie brengt hij dank. Hij verwijst tenslotte naar de website www.heiligjaarzeeland.nl voor de volgende vier lezingen en voor verdere informatie over het Heilig Jaar van de Barmhartigheid.